Η Κελεφά ως γνωστόν είναι το χωριό απέναντι από το Οίτυλο, όπου έχει κτισθεί και το ομώνυμο κάστρο. Για την ερμηνεία του τοπωνυμίου έχει γράψει ο Δ. Β. Βαγιακάκος «Αρχαία και μεσαιωνικά τοπωνύμια εκ Μάνης», Πελοποννησιακά, Αθήναι 1957, τόμ. Β΄ σελ. 315-319. Όμως έγραψε τόσα πολλά για κελεφούς =κασιδιάρηδες, ασθενικούς, λεπτούς κλπ. ακόμη και λεπρούς. Και έκανε τόσο δυσερμήνευτη, μία τόσο απλή ερμηνεία, ενός τόσο απλού τοπωνυμίου, για όσους έχουν την γνώση της επικοινωνίας με καμινοβίγλια στην Μάνη, που δυστυχώς μέχρι σήμερα κανείς ερευνητής ή ιστορικός ασχολήθηκε εκτός από μένα.
Η λέξη Κελεφά παράγεται από το ρήμα κελεύω= παραγγέλλω σε κάποιον να πράξη κάτι, επί του προκειμένου ο Κελεφάς – θα τον λέγαμε Κελευστή σήμερα - τότε με την Βυζαντινή κατάληξη σε -άς, ήταν αυτός που ειδοποιούσε με το καμινιβίγλιο, όσους εργάζονταν και κατοικούσαν στο Μυλολάγκαδο, για επερχόμενους εχθρούς και τους παράγγελνε να πάνε στα καταφύγγια, άλλωστε μία μεγάλη σπηλιά στο λαγκάδι κάτω από το κάστρο της Κελεφάς λέγεται «το καταφυγγάκι».
Το χωριό Κελεφά είναι χτισμένο σε μια πολύ κατάλληλη θέση για να εποπτεύει όλο το Μυλολάγκαδο, και να έχει επίσης οπτική επαφή με τα γύρω της τότε καμινοβίγλια, (Οιτύλου, Κρυονερίου κλπ.).
Ο παραπόταμος του Ευρώτα η Κελεφίνα, έχει την ίδια ρίζα η προέλευσή της, διότι κατέβαζε πολλά νερά, που συνέπαιρναν ακόμη και ανθρώπους Ήταν η προειδοποίηση, και παράγγελνε τρόπον τινά, ότι ο Ευρώτας μπορεί και να ξεχειλίσει, κάνοντας μεγάλες καταστροφές.
«Ο Ίρις φέρνει κούτσουρα κ’ η θάλασσα λιθάρια
κ’ η Κελεφίνα η φόνισσα φέρνει τα παλικάρια».
κ’ η Κελεφίνα η φόνισσα φέρνει τα παλικάρια».
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΗΓ. ΜΠΑΤΣΙΝΙΛΑΣ (28-1-2000)
