Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου 2009

ΚΕΡΚΥΡΑ – ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΒΙΔΟ

Η πρώτη ιστορική μαρτυρία που έχουμε για το ΒΙΔΟ (ορθότερα για το "ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΒΙΔΟ") είναι στους αρχαίους χρόνους από τον Θουκυδίδη σε κείμενα του οποίου αναφέρεται το νησί με το όνομα "ΠΤΥΧΙΑ" και "ΗΡΑΙΟΥ ΝΗΣΟΣ".
Πτυχία το αναφέρουν επίσης σε κείμενά τους ο Κλαύδιος και ο Πτολεμαίος.
Γράφει ο Θουκυδίδης στο Γ! βιβλίο του, ότι το 425 π.Χ. έξι χρόνια μετά την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου, οι ευγενείς Κερκυραίοι, που βρίσκονταν σε πόλεμο με τους λαϊκούς, με ορμητήριο την Ιστώνη, κυριαρχούσαν στη κερκυραϊκή ύπαιθρο. Οι λαϊκοί που κατείχαν την πόλη ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων και με την υποστήριξή του Αθηναίου Ευρυμέδοντα, πολιόρκησαν την Ιστώνη και έφεραν τους ευγενείς σε δύσκολη θέση. Αυτοί προ της βεβαίας αιχμαλωσίας τους, προτίμησαν να παραδοθούν στον Ευρυμέδοντα, ο οποίος τους περιόρισε στο νησί Πτυχία (Βίδο) εγγυώμενος για την ασφάλειά τους.
Οι ευγενείς όμως επιβιβάστηκαν σε πλοίο με σκοπό να διαφύγουν στην Σικελία, ο Ευρυμέδων τους συνέλαβε, τους παρέδωσε στους λαϊκούς, οι οποίοι αφού τους προπηλάκισαν μέσα στους δρόμους της πόλης, τους επιφύλαξαν τέλος τραγικό.
Αυτή είναι η πρώτη επαφή του νησιού με την Ιστορία, τραγική όσο και ο εμφύλιος σπαραγμός που γνώρισε η Κέρκυρα, βυθισμένη στη δίνη του πελοποννησιακού πολέμου που ταλάνισε όλη την Ελλάδα.
Κατά το 80 Μ.Χ. επί Ρωμαίου αυτοκράτορα του Τίτου και άρχοντα της Κέρκυρας του Κερκιλλίνου οι Άγιοι Ιάσων και Σωσίπατρος κτίζουν στο ΒΙΔΟ την πρώτη Χριστιανική εκκλησία που την αφιέρωσαν στον πρωτομάρτυρα Aγιο Στέφανο.
Με ορμητήριο το ΒΙΔΟ και την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου εκχριστιανίζουν τους Κερκυραίους υφιστάμενοι τους διωγμούς του Κερκιλλίνου. Ο δεσμοφύλακάς τους Αντώνιος που ασπάσθηκε τον Χριστιανισμό, είναι ο πρώτος μάρτυρας της χριστιανοσύνης στην Κέρκυρα. Το σώμα του ενταφιάσθηκε μέσα στον ναό του Αγίου Στεφάνου.
Στα επόμενα χρόνια το νησί γίνεται γνωστό σαν Άγιος Στέφανος. Η ιδιοκτησία του παραχωρείται σε πλούσιες οικογένειες και αποτελεί κυρίως θερινό θέρετρο και πλούσιο κυνηγότοπο. Είναι κατάφυτο και δίνει την εντύπωση "δάσους πλέοντος εντός υδάτων" κατά τον Μάρμορα.
Μετά την επιδρομή των Γότθων του Τωτίλα το 550 Μ.Χ. και την τέλεια καταστροφή της αρχαίας πόλης της Κέρκυρας, της Παλαιόπολης, η νέα πόλη κτίζεται στη σημερινή της θέση.
Το ΒΙΔΟ δεσπόζει της βόρειας πλευράς της και εξ αυτού αναδεικνύεται η στρατηγική του σημασία για την άμυνα της νέας πόλης.
Με την ονομασία Άγιος Στέφανος αναφέρεται το νησί μεταξύ των φέουδων που παραχωρήθηκαν από τον Κάρολο Γ! τον Δυρραχηνό μετά την κατάληψη της Κέρκυρας το 1332 Μ.Χ.
Έτσι το 1383 Μ.Χ. κύριος του νησιού είναι ο Θεόδωρος Σκαλίτης μετά τον θάνατο του οποίου περιέρχεται στον Πέτρο Μαλιπιέρι και εκ κληρονομιάς στον γιο του GUIDO MALIPIERI, από όπου το νησί πήρε το όνομα ΒΙΔΟ, παραφθορά του GUIDO. Γι' αυτό το λόγο το ορθό είναι να ονομάζεται ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΒΙΔΟ ή απλά ΤΟ ΒΙΔΟ (αυτή την ονομασία χρησιμοποιούν άλλωστε, οι Κερκυραίοι ψαράδες που ανέκαθεν το επισκέπτονταν) και όχι "Ο ΒΙΔΟΣ" όπως λανθασμένα αρκετοί τα τελευταία χρόνια το ονομάζουν.
Το 1537 Μ.Χ. οι Τούρκοι με τον Χαϊδερίν Βαρβαρόσα πολιορκούν την Κέρκυρα. Στήνουν στο ΒΙΔΟ πυροβόλο των 50 λίτρων, το οποίο μέσα σε 3 μέρες έβαλε μόνο 19 φορές κατά του Παλαιού Φρουρίου και μόνο 5 βολές βρήκαν στόχο.
Μεγάλη αποτυχία, όπως και η όλη πολιορκία της Κέρκυρας.
Παρ' όλη την προηγούμενη εμπειρία, και δεδομένης της μεγάλης σημασίας ελέγχου του νησιού για την άμυνα της πόλης, οι Ενετοί δεν το οχύρωσαν.
Έτσι και στην πολιορκία της Κέρκυρας το 1716 βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των τούρκικων πυροβόλων. Δεν ήταν βέβαια αρκετό γι' αυτούς. Οι Ενετοί υπό τον Σχόλεμβουργ και οι Κερκυραίοι με την προστασία του θαυματουργού Αγίου Σπυρίδωνος απέκρουσαν και αυτή την επίθεση των Τούρκων.
Οι δημοκρατικοί όμως Γάλλοι του Βοναπάρτη το 1797 υπό τον Στρατηγό Σαμπώ αναθέτουν την διοίκηση του ΒΙΔΟ στον Στρατηγό Πιβερόν.
Αυτός κατεδαφίζει την εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, οχυρώνει πρόχειρα το νησί, και το μετονομάζει σε "Νησί της Ειρήνης". Για λόγους στρατιωτικούς αποψιλώνει το νησί από κάθε μορφής βλάστηση. Κατασκευάζει στο κέντρο του νησιού 40 πρόχειρες θέσεις πυροβόλων και στο Ν.Δ. άκρο του νησιού θέσεις 4 παράκτιων πυροβόλων που υποστήριζαν το Νέο Φρούριο, οι οποίες σώζονται ακόμη.
Είναι οι γνωστές "κανονιέρες". Πολύ σύντομα το 1799 δέχονται την επίθεση των Ρωσσοτούρκων υπό τους Ουσακώφ και Κατήρβεη.
Οι Γάλλοι αμύνονται σθεναρά. Το ΒΙΔΟ με την συνεργασία του υπέροχου πολεμικού πλοίου των Γάλλων ΓΕΝΝΑΙΟΣ, του μόνου που επιχειρεί κατά του στόλου των επιτιθέμενων και πάντα με επιτυχία, ελέγχει και διαφυλάττει την βόρεια πλευρά του Παλιού και του Νέου Φρουρίου.
Η πολιορκία όμως συνεχίζεται, και για να αντιμετωπισθεί η έλλειψη τροφίμων, οι Γάλλοι στρατιώτες κυνηγούν ποντίκια που αφθονούν στο νησί και τα πουλάνε στους πεινασμένους κάτοικους της πόλης. Όταν το πολεμικό ΓΕΝΝΑΙΟΣ παίρνει την εντολή να πλεύσει για Αγκώνα προς αναζήτηση ενισχύσεων, που ποτέ δεν φάνηκαν, το ΒΙΔΟ χάνει τον συνεργάτη και φύλακά του. 2000 Τούρκοι και 1500 Ρώσοι την 1η Μαρτίου 1799 μετά τα πυρά των 800 πυροβόλων του στόλου των, αποβιβάζονται στο νησί.
Από τους 400 Γάλλους του Πιβερόν μόνο οι 50 σώθηκαν. Όσο και να προσπάθησαν οι Ρώσοι να προστατέψουν τους αιχμάλωτους (μερικές φορές τους εξαγόραζαν πάνω στη μάχη με τα προσωπικά τους ο καθένας χρήματα) οι Τούρκοι τους κατέσφαξαν. Πλημμύρισαν οι πλαγιές του ΒΙΔΟ στο αίμα.
Οι Τούρκοι συνέλεγαν κεφάλια για να πάρουν τα χρήματα που τους υποσχέθηκε ο Κατήρβεης. Γέμισε το Βίδο αποκεφαλισμένα πτώματα. Μετά την πτώση του Βίδο και των άλλων εκτός της πόλης οχυρών οι Γάλλοι παραδόθηκαν.
Την εποχή εκείνη το ΒΙΔΟ ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας Κόρνερ η οποία το μεταβίβασε στους Πιέρρη. Στην εκκλησία της οικογένειάς τους στους Κουραμάδες διασώζουν τις εικόνες του Αγ. Στεφάνου μέχρι σήμερα.
Το 1808 επί αυτοκρατορικών Γάλλων ο στρατηγός Δονζελότ οχυρώνει περαιτέρω το ΒΙΔΟ αλλά και πάλι κόβει τα δένδρα του για τις ανάγκες των τριών φρουρίων που κατασκευάζει. Το φρούριο Αλέξανδρος προς βορά, που σήμερα είναι γνωστό ως Ρώσικο, το φρούριο Αγ. Γεώργιος στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού και το φρούριο Μ. Ναπολέοντος στη νοτιοδυτική, που αργότερα ονομάσθηκε φρούριο Σχούλεμβουργ.
Το 1825 οι Άγγλοι προχωρούν σε νέες οχυρώσεις στις ίδιες θέσεις που επέλεξε και ο Δονζελότ σύμφωνα με τις σύγχρονες οχυρωματικές τεχνικές.
Έτσι τα 3 φρούρια του Δονζελότ βελτιώνονται με ισχυρές επάλξεις, προμαχώνες, υδατοδεξαμενές, με αποτέλεσμα να καταστεί το ΒΙΔΟ ισχυρό φρούριο στήριξης της Αγγλικής παρουσίας σε αυτό το τμήμα της Μεσογείου. Μεγάλο τεχνικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν σήμερα οι υδατοδεξαμενές του ΒΙΔΟ που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα.
Με την συμφωνία για την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, τα φρούρια της Κέρκυρας έπρεπε να κατεδαφισθούν. Η αντίδραση των Κερκυραίων αλλά και η διπλωματική δραστηριότητα του Χ. Τρικούπη έσωσαν ως ένα βαθμό το Παλαιό και το Νέο Φρούριο όχι όμως και το φρούριο του ΒΙΔΟ.
Στις 14.11.1863 οι Άγγλοι το ανατινάζουν. Οι Κερκυραίοι παρακολουθούσαν από τις παραλίες της πόλης. Η έκρηξη ήταν σφοδρότατη. Πέτρες εκτινάχθηκαν μέχρι το προάστιο Μαντούκι. Η αρχική λύπη των Κερκυραίων για το γκρέμισμα των φρουρίων μετατράπηκε σε οργή κατά των Άγγλων και ουρανομήκης ακούστηκε η κραυγή "ΖΗΤΩ Η ΕΝΩΣΗ".
Το 1898 στο ΒΙΔΟ ιδρύεται κρατικός γεωργικός σταθμός χωρίς καλά αποτελέσματα για τους Κερκυραίους αγρότες. Την εποχή αυτή δενδροφυτεύθηκε η δυτική ακτή του με πεύκα.
Το 1912 ο γεωργικός σταθμός μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα και το ΒΙΔΟ νοικιάστηκε σε τρεις επιχειρηματίες οι οποίοι έφτιαξαν οργανωμένα λουτρά και κέντρο αναψυχής.
Αυτό διήρκεσε μέχρι το 1916 οπότε το ΒΙΔΟ μετατράπηκε σε "ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ". Το Δεκέμβρη του 1916 150000 Σέρβοι στρατιώτες διασχίζουν Σερβία και Αλβανία και φθάνουν στην Κέρκυρα.
Οι περισσότεροι εγκαθίστανται στο ΒΙΔΟ. Οι κακουχίες και οι κακές συνθήκες υγιεινής φέρνουν την πανούκλα και αποδεκατίζονται.
Το ΒΙΔΟ φιλοξενεί στα χώματά του τριάντα χιλιάδες Σέρβων στρατιωτών! Στην ανατολική πλευρά του σε χώρο 2500 τ.μ. που παραχώρησε η ελληνική κυβέρνηση, ορθώνεται από το 1939 το Μαυσωλείο των κυνηγημένων Σέρβων εκείνης της εποχής. Από τότε οι δεσμοί των Σέρβων με τους Κερκυραίους γίνονται πολύ στενοί, άρρηκτοι.
Επειδή το νησί του ΒΙΔΟ γέμισε σύντομα από τάφους, πετούσαν τα πτώματα μέσα στην παγωμένη θάλασσα στα ανοιχτά του νησιού, η οποία ονομάστηκε στα σέρβικα << πλαβα γκρομνιτσα >> δηλαδή ( γαλάζιος τάφος ).
Το σέρβικο μαυσωλείο επισκέπτονται και προσκυνούν κάθε χρόνο χιλιάδες Σέρβοι από όλο τον κόσμο.
Ειδικά για τους Σέρβους, το νησί αυτό αποτελεί κομβικό σημείο στην ιερή γεωγραφία τους, ένας τόπος θυσίας άλλα και προσκυνήματος.
Το 1918 μέχρι το 1925 το ΒΙΔΟ έγινε παράρτημα της εγκληματικής φυλακής της Κέρκυρας.
Μετά το 1925 ιδρύθηκε αγροτική φυλακή. Το 1929 πάνω στα θεμέλια του Ι.Ν. Αγ. Στεφάνου που ούτε Γάλλοι ούτε Άγγλοι μπόρεσαν να εξαφανίσουν κτίσθηκε ο νέος Ι.Ν. του Αγ. Στεφάνου από τον Μητροπολίτη Κέρκυρας και αργότερα Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα.
Το 1940 τα Γερμανοϊταλικά στρατεύματα κατοχής χρησιμοποίησαν τις εγκαταστάσεις ως δεσμωτήρια. Την 10η Οκτωβρίου 1944 κατά την αποχώρησή των κατέστρεψαν τον Ι.Ν. του Αγ. Στεφάνου.
Την περίοδο του εμφυλίου χρησιμοποιείται ως χώρος κράτησης πολιτικών κρατουμένων.
Ο Χρόνης Μίσσιος στο βιβλίο του "Καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς" περιγράφει αυτή την μελανή περίοδο.
Από το 1948 - 1976 ιδρύθηκε σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων το οποίο λειτούργησε με πολλά προβλήματα.
Στις 23.7.1976 παραχωρείται το ΒΙΔΟ στον Ε.Ο.Τ. Οι Κερκυραίοι αντιδρούν στην κυβερνητική πρόθεση για παραχώρησή του σε Άραβες επιχειρηματίες, και την 30.5.1985 κύριος γίνεται ο Δήμος Κερκυραίων.
Το 1981 και το 1984 αλλά και παλαιότερα ο Δήμος Κερκυραίων συνέστησε 2 επιτροπές και το 1987 και το 1990 η ΑΝΕΔΚ αναθέτει την εκπόνηση 2 μελετών για την αξιοποίηση του ΒΙΔΟ.
Όλοι συμφωνούν να γίνει κέντρο νεότητας πολιτισμού αθλητισμού και αναψυχής.
Έτσι λειτουργούν από το 1986 οι "Διεθνείς Δημοτικές Κατασκηνώσεις" με μεγάλη επιτυχία. Τα τελευταία χρόνια το ΒΙΔΟ αποτελεί προτεραιότητα της Δημοτικής Αρχής και της ΑΝΕΔΚ πράγμα που γίνεται φανερό από τα πολλά έργα και τις επεμβάσεις που εκτελούνται στο νησί.
Το ΒΙΔΟ διάγει την ειρηνική του περίοδο που ευχόμαστε να διαρκέσει για πάντα. Αξιοσημείωτο πως από τις πρώτες επεμβάσεις του Δήμου στο ΒΙΔΟ ήταν η αποκατάσταση του Ι.Ν. του Αγ. Στεφάνου.
Η ρίζα του Χριστιανισμού στην Κέρκυρα που αρπάχθηκε στα βράχια της Πτυχίας, της Ηραίου Νήσου, του Αγ. Στεφάνου, του Νησιού του Γκουΐντο, του Νησιού της Ειρήνης, του Νησιού του Θανάτου, του ΒΙΔΟ και όχι του Βίδου κατά το 80 Μ.Χ. ζει και θα ζει σε πείσμα όλων των κατακτητών που πέρασαν, αλλά απλώς πέρασαν και χάθηκαν.
Αυτό που ήθελα να πω είναι, ότι θρύλοι λένε ότι το νησί του ΒΙΔΟ συνδέετε με υποθαλάσσιες στοές με το παλιό φρούριο της Κέρκυρας.

Γεώργιος Λαμπής – Κέρκυρα, Το νησί του ΒΙΔΟ, Ιούλιος 2009.

ΚΕΡΚΥΡΑ – ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΒΙΔΟ ( ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ )









Γεώργιος Λαμπής – Κέρκυρα, Το νησί του ΒΙΔΟ, Ιούλιος 2009.